آیا بایا برای فروش محصولات من مناسب است؟
انتخاب روش فروش از مهم‌ترین تصمیم‌هایی است که هر صاحب کسب‌وکار در مراحل ابتدایی شکل‌گیری برند خود باید به بررسی آن بپردازد. فروش حضوری بهتر است یا آنلاین؟ در کدام گوشه از فضای اینترنت بساط خود را پهن کنم؟ سایت فروشگاهی مخصوص خودم داشته باشم یا نه؟ آیا وجود پشتیبانی تلگرامی لازم است؟ فعالیت در اینستاگرام چقدر می‌تواند فروشم را افزایش دهد؟ در بایا بفروشم یا دیجی‌کالا؟ در این نوشته به شما می‌گوییم که راه درست چیست.
همیشه یکی از دل‌مشغولی‌های کسی که برای تولید محصولی زحمت کشیده یا خدمات ارزنده‌ای برای ارائه دارد، پیدا کردن مشتری و بازار است. الان با وجود اینترنت، یکی از سریع‌ترین و به‌صرفه‌ترین راه‌ها استفاده از فروش آنلاین است. بایا با تبلیغات وسیعی که برای ترویج نام خود انجام داده سعی دارد کسب‌وکارهایی را که به فروش بیشتر فکر می‌کنند، به خود جذب کند. آیا بهترین راه، بایا است؟ شاید بهتر باشد قبل از آشنایی با بقیهٔ گزینه‌ها، بدانیم بایا واقعا چیست؟
بایا؛ یک شبکهٔ خرید و فروش آنلاین
بایا پلتفرم نوپایی است که رؤیاهای بزرگی در سر دارد. بایا در لغت از بایسته به معنای ضروری آمده و قصد دارد تا با شناسایی مشکلات و رفع موانع تأمین‌کننده و مصرف‌کننده، این دو را به همدیگر برساند. بایا که متعلق به شرکت دانش پارسیان است، از سال ۱۳۹۴ به تحقیق و توسعه طرح خود پرداخته است. در سال ۹۹ با تبلیغات گسترده‌ای از سوی برند بایا مواجه شدیم که با محوریت بازیگر شناخته‌شدهٔ ایرانی، سیامک انصاری اجرا شد.
بایا چشم‌انداز خود را با عنوان «رهبر جهانی» توصیف می‌کند. حتماً نام آمازون را شنیده‌اید. آمازون یک شرکت تبادل کالا و خدمات جهانی است. این شرکت، با ارزش بازار یک‌ونیم میلیارد دلاری، از نظر مجلۀ اقتصادی فوربس (Forbes) چهارمین برند ارزشمند دنیا در سال ۲۰۲۰ است. حالا بهتر می‌توانیم چشم‌اندازی که بایا معرفی می‌کند را درک کنیم. به خصوص اینکه ما در ایران با تحریم‌های اقتصادی زیادی روبه‌رو هستیم. اما بلندپروازی که ایرادی ندارد. آدمی به امید زنده است!
اما بایا واقعا چیست؟ بایا اصولا یک شبکهٔ خرید و فروش آنلاین است که تمامی تأمین‌کنندگان و مصرف‌کنندگان ایرانی را مخاطب خود می‌داند. بایا از انواع روش‌های ارائه کالا و خدمات پشتیبانی می‌کند. طیف گسترده‌ای از خدمات و کالاها در بایا جایگاهی برای عرضه دارند. اگر سنگ بزرگ را نشانهٔ نزدن نمی‌دانید، فرصت خوبی است تا با این نوع از پلتفرم‌ها آشنا شوید!
شبکه‌های خریدوفروش کالا و خدمات، برای تسهیل ارتباط بین مشتری و فروشنده ایجاد شده‌اند. با گسترش کسب‌وکارها و افزایش جمعیت، بازارهای سنتی پاسخگوی حجم تقاضای انسان‌ها نیستند. نه مشتری می‌تواند پاسخ خود را به آسانی پیدا کند و نه صاحب محصول دسترسی کافی به مشتریان مناسب دارد. فلسفه شکل‌گیری شبکه‌های فروش مثل بایا، نیاز متقابل مشتری و کسب‌وکار برای دسترسی آسان‌تر به یکدیگر است. آشنایی بیشتر با این شبکه‌ها به ما کمک می‌کند بایا را بهتر بشناسیم.
ویژگی‌های مهم شبکه‌های خرید و فروش موفق
تا اینجا دانستیم که کار شبکه خریدوفروش، هم رساندن مشتری به محصول است و هم رساندن تولیدکننده به مشتری. حالا باید بدانیم که یک شبکه خریدوفروش خوب، چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟ به طور خلاصه، شبکه‌های خریدوفروش سه ویژگی مهم دارند.
۱. بازاریابی حرفه‌ای: برای اینکه یک شبکه خریدوفروش به هدف خود دست پیدا کند، لازم است که بازاریابی قدرتمندی داشته باشد. به صورتی که بتواند محصولات را به طیف گسترده‌ای از مشتریان معرفی کند و از طرفی با تولیدکنندگان بیشتری ارتباط بگیرد. بایا در این زمینه ادعای بزرگی دارد اما هنوز امتحان خود را پس نداده است.
۲. تبلیغات هوشمند: یک شبکه خریدوفروش برای آن که مشتریان گوناگونی پیدا کند، یا با تأمین‌کنندگان بیشتری ارتباط بگیرد، باید بتواند در سطح گسترده‌ای و با روش تازه‌ای برند خود را معرفی کند. مهم است که در این امر زیاده‌روی نکند و هوشمندانه نام خود را بین اقشار جامعه رواج دهد. در غیر این صورت، تبلیغ می‌تواند به ضدتبلیغ تبدیل شود! تبلیغات گستردهٔ تلویزیونی بایا برای خیلی‌ها اثر منفی داشته اما همین تبلیغات هم باعث شده که افراد زیادی دربارهٔ این برند گفت‌وگو کنند و بنویسند. (از جمله همین نوشته!) آیا بایا برای مشتریان خود، همین کسب‌وکارهایی که محصول و خدمت خود را در بایا می‌فروشند، همین‌گونه تبلیغ می‌کند؟ بعید است.
۳. مزیت رقابتی: مدیریت یک شبکه خریدوفروش ساده نیست. رقبای سرسختی وجود دارند که به این سادگی نمی‌توان از آن‌ها جلو زد. از طرفی مشتریان به نام‌های آشنایی خو گرفته‌اند. یک شبکۀ نوپا چگونه می‌خواهد شناخته شود؟ مانند هر رقابت دیگری مهم است که وجه تمایز مشخص باشد. اگر شبکۀ خریدوفروش جدیدی می‌خواهد شکل بگیرد، باید نقاط ضعف رقبا را بداند و از آن‌ها، نقطه قوت بسازد. رقیب پرقدرت بایا را می‌شناسید؟
چه گزینه‌هایی روی میز است؟
برای اینکه بدانیم بایا برای فروش کالا و خدمات مناسب است یا نه، یک مرحلهٔ دیگر مانده و آن شناخت راه‌های دیگر فروش کالا و خدمات است. هر روشی مزایا و معایب دارد. همهٔ روش‌های برای همهٔ کسب‌وکارها مناسب نیست و انتخاب درست روشی که برای شما کار کند، وابسته به شرایط شما و نوع کسب‌وکارتان است.
فروش حضوری بدون خدمات آنلاین
سنتی‌ترین روش ارائه محصول و خدمات، ارائهٔ حضوری است. از معایب جدی فروش حضوری می‌توان به ساعت کاری محدود، دسترسی به مشتریان معدود، هزینه بالای تهیه مکان مناسب و بسیاری محدودیت‌های دیگر اشاره کرد. این موارد فروش حضوری را از چشم ما می‌اندازد! اما نباید فراموش کنید که فروش حضوری درصد بالایی از فروش در بازار را شامل می‌شود. هنوز کل فروش آنلاین کالاها، قابل مقایسه با حجم فروش حضوری نیست. اما با پیشرفت فناوری و رشد جمعیت، کم‌کم فروش اینترنتی در بین مردم جا باز می‌کند و دور نیست روزی که فروش آنلاین بخش بزرگی از بازار را گرفته باشد.
این نکتۀ مهمی است که اگر به فروش حضوری ارادت دارید، حتما یک شعبه هم در فضای مجازی داشته باشید. این موضوع به شما کمک می‌کند تا بیشتر دیده شوید و جایگاه فروش آنلاین شما نیز به مرور ارتقاء پیدا می‌کند. البته یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های یک صاحب کسب‌وکار برای تبدیل شغل خود به یک کسب و کار اینترنتی، نداشتن دانش فنی و نگرانی از پشتیبانی در این دریای اینترنت است.
فروش آنلاین در شبکه‌های اجتماعی
تا قبل از سال ۹۶ که تلگرام فیلتر شد، کسب‌وکارهای کوچک بسیاری در فضای آن مشغول به فروش محصول بوده‌اند. بعد از فیلتر تلگرام، بسیاری به اینستاگرام کوچ کردند. یک سؤال اساسی وجود دارد: آیا فضای تلگرام و اینستاگرام مناسب فروش محصول است یا نه؟
تلگرام یک پیامرسان چندکاره است. با وجود امکانات ایجاد کانال، شما می‌توانید محصولات خود را در آن وارد کنید و در معرض دید بازدیدکنندگان بگذارید. بازدیدکنندگان هم می‌توانند آن را برای دوستان خود بفرستند. در این شیوه، بازاریابی و مشتری‌سازی به صورت نسبتا سنتی اجرا می‌شود. یعنی لازم است یا خودتان تبلیغات محلی مناسب داشته باشید، یا مشتری‌های قبلی‌تان به معرفی شما بپردازند.
فضای اینستاگرام کمی منظم‌تر است و امکان تعامل بیشتری برای فروشگاه اینستاگرامی وجود دارد. اما همچنان صفر تا صد بازاریابی دست شماست، با این تفاوت که در اینستاگرام الگوریتم‌های مختلفی مثل اکسپلور اینستاگرام نیز به کمک شما می‌آیند. این دو پلتفرم برای تعداد محصولات کم و کسب‌وکارهای کوچک و خانگی مناسب است. اما اگر برند بزرگ‌تری را در ذهن دارید بهتر است روش‌های دیگر را نیز بررسی کنیم.
فروش آنلاین در سایت فروشگاهی اختصاصی
اصولی‌ترین روش برای فروش آنلاین استفاده از سایت فروشگاهی است. بعد از طراحی سایت فروشگاهی می‌توانید هم محصولات‌تان را عرضه کنید و هم با تولید محتوا برای معرفی آن‌ها، رتبهٔ گوگل خود را بهبود بدهید. با این کار مشتریانی که نیاز خود را جستجو کنند، به شما می‌رسند. البته برای افزایش ترافیک سایت راه‌های گوناگونی وجود دارد. مثلا با یک آموزش سئو می‌توانید تا حد خوبی سایت خودتان را برای گوگل بهینه‌سازی کنید.
ایجاد سایت فروشگاهی دو راه اصلی دارد:
۱. صفر تا صد طراحی سایت و خرید هاست و دامنه را خودتان انجام دهید. این کار نیاز به زمان و هزینهٔ اولیه نسبتا زیادی دارد. اگر خودتان طراحی سایت نیستید می‌توانید از خدمات یک شرکت طراحی سایت حرفه ای استفاده کنید.
۲. بخش فنی طراحی را به سایت‌های واسطه بسپارید. یعنی از نرم‌افزارهایی که با نام سایت ساز یا فروشگاه ساز شناخته می‌شوند استفاده کنید. با استفاده از این خدمات، شما بدون آنکه درگیر مسائل فنی باشید، با سرعت بسیار بالاتر و هزینهٔ بسیار پایین‌تر می‌توانید سایت خود را راه‌اندازی کنید.
از معایب ساخت سایت اختصاصی، بخش بازاریابی آن است. فرایند پیدا کردن مشتری، برعهدهٔ شماست. وابسته به اینکه چقدر از تبلیغات استفاده می‌کنید یا مشتریان چقدر از محصولات یا خدمات شما راضی باشند، درآمد و فروش شما متغیر است. اگر با فرایند بازاریابی آشنا هستید یا برند مشهوری دارید، ایجاد سایت بهترین گزینه برای فروش آنلاین است.
فروش آنلاین در شبکه‌های خریدوفروش کالا و خدمات
در ابتدای این متن، شبکه‌های خریدوفروش کالا را معرفی و بررسی کردیم. این شبکه‌ها با استفاده از ظرفیت سرمایه‌گذارهایی که دارند و کمیسیون دریافتی از فروشندگان، فرایند بازاریابی را تسهیل می‌کنند. به همین علت برای کسب‌وکارهایی که بودجهٔ زیادی برای بخش بازاریابی ندارند یا با فرایندهای تبلیغات آشنا نیستند، روش به‌صرفه و معقولی است. البته باید تأکید کنیم که بایا، دیجی‌کالا و دیگر نمونه‌های این حوزه، به صورت رایگان این کار را انجام نمی‌دهند و بابت خدمات و پلتفرمی که در اختیار شما می‌گذارند درصد دریافت می‌کنند. اگر نمی‌دانید بین دیجی‌کالا یا بایا کدام بهتر است، به خواندن ادامه دهید!
دیجی‌کالا یا بایا؟
سؤال مهم برای مشتریان بایا احتمالا این است که آیا بایا می‌تواند موفق شود؟ برای پاسخ به این سؤال باید بدانیم بایا چه رقبایی دارد. جدی‌ترین رقیب این پلتفرم، دیجی‌کالا، شرکت نام‌آشنای ایرانی است. دیجی‌کالا در سال ۱۳۸۵ و با سرمایه اولیه بیست میلیون تومانی آغاز به کار کرد. در سال ۱۳۹۴ با جذب سرمایه ۱۰۰ میلیون دلاری از یک صندوق سرمایه گذاری اروپایی (IIIC) در روند کاری خود تحولاتی بنیادین داد. در این زمان بود که این شرکت با ایجاد زیرمجموعه‌های گسترده، به بسیاری از بازارهای کالایی و خدماتی ورود پیدا کرد. دیجی‌استایل، دیجی‌مگ، دیجی‌پی و سوپرمارکت از جمله بخش‌هایی هستند که پس از سال ۹۴ به مجموعه دیجی‌کالا اضافه شدند. با توجه به گستردگی و شهرت این برند، برخی با عنوان «آمازون ایرانی» از آن یاد می‌کنند. البته این عنوان اغراق‌آمیز است. آمازون بیش از یک میلیون پرسنل دارد و دیجی کالا در حدود ۴۸۰۰ نفر! (آمار مرداد ۹۹)
طبق آمار ارائه شده توسط خود دیجی‌کالا، این شرکت حدود ۷۰ درصد از فروش آنلاین ایران را در اختیار دارد که رقم بسیار بالایی است. دیجی‌کالا از سال ۹۶ کسب‌وکارها را وارد پلتفرم خود کرد و فروشنده پذیرفت. دیجی‌کالا برای پلتفرم خود نام «بازارگاه» را برگزیده است؛ نوعی از پلتفرم که در جهان به نام مارکت‌پلیس (Marketplace) شناخته می‌شود. با این اقدام تبدیل به یک شبکۀ تبادل کالا و خدمات شد. البته این امر باعث افزایش نارضایتی مشتریان شد. مشتریانی که کالا یا خدماتی را ناقص یا اشتباه از فروشنده دریافت می‌کردند و از پاسخگویی ناکافی دیجی‌کالا گله‌مند بودند. اگر بایا بتواند نقاط ضعف دیجی‌کالا را به درستی رصد و برطرف کند، احتمالاً مشتریان بازار آنلاین نیز به آن متمایل می‌شوند. چرا که بسیاری از افراد با تجربه خرید آنلاین، حداقل یک تجربه ناخوشایند را در دیجی‌کالا داشته‌اند.
دیجی‌کالا از مشهورترین سایت‌های خرده‌فروشی ایران است. رتبهٔ دیجی‌کالا بین سایت‌های ایرانی در الکسا (Alexa) دوم است و بعد از گوگل قرار دارد! روزانه بیش از دو میلیون بازدیدکننده و سه هزار درخواست خرید، از دیگر آمارهای خیره‌کنندۀ این فروشگاه است. از طرف دیگر، بدقولی فروشندگان بازارگاه دیجی‌کالا و کمبود مزیت‌های تشویقی خرید (مانند ارسال رایگان) می‌تواند اعتبار دیجی‌کالا را مخدوش کند. بایا شرکت نوپایی است که از بهمن ۹۹ ارائهٔ خدمات خود را آغاز کرده و در بسیاری از حوزه‌ها شروع به فعالیت کرده است.
دیجی‌کالا مشهور است، قدیمی است و بازدیدکننده بسیاری دارد. پشتیبانی سایت و نرم‌افزار مناسبی دارد و در تمام ایران شناخته شده است. احتمالاً فعالیت در بستر دیجی‌کالا نتیجهٔ بهتری در کوتاه‌مدت داشته باشد. اما این موضوع هم مهم است که فروشندگان بسیاری در دیجی‌کالا ثبت‌نام کرده‌اند. این موضوع می‌تواند به دیده شدن شما لطمه وارد کند. پس شما برای فروش یک کالا ررقابت سخت‌تری در دیجی‌کالا خواهید داشت. تصور کنید برای محصول یکسانی فروشندگان گوناگونی باشند که برخی قدیمی‌تر یا با امتیاز بالاتری هستند. شما باید صبر کافی برای رسیدن به تجربه و امتیاز آن‌ها را داشته باشید. همچنین باید ظرفیت کسب‌وکار خود را برای ایجاد مزیت‌های رقابتی در نظر بگیرید. اگر بتوانید تخفیف‌های خوبی بدهید یا روی محصول هدیه‌ای بگذارید، یا در بسته‌بندی خلاق باشید، در دیجی‌کالا جای پیشرفت بسیاری وجود دارد.
بایا نوپا است اما ظرفیت رقابتی و تبلیغاتی بسیاری دارد. چندین سال در این زمینه تحقیق کرده و زیرساخت‌های مناسبی را فراهم آورده است. از طرفی رؤیاهای بزرگی دارد و زمین بازی آن – ایران – هنوز ظرفیت زیادی برای موفقیت در فروش آنلاین دارد. بایا درصد کمیسیون پایینی (۱ تا ۳ درصد برای فروش محصولات و ۳ تا ۵ درصد برای ارائه خدمات) دارد و هنوز از فروشندگان گوناگون اشباع نشده است. (کمیسیون دریافتی در دیجی‌کالا از ۲ تا ۱۵ درصد است.) فرایند ثبت‌نام و تأیید مدارک ساده است. بعد از ثبت‌نام برای بررسی کسب‌وکار، کارشناس اعزام می‌شود که هزینه‌اش با صاحب کسب‌وکار است. اعزام کارشناس به افزایش رضایت خرید مشتریان و سلامت برند بایا کمک می‌کند. چرا که می‌تواند به‌طور بالقوه از تکرار بدبینی ناشی از بدقولی فروشنده‌های دیجی‌کالا، جلوگیری می‌شود.
راه‌حل نهایی چیست؟
اگر کسب‌وکار نوپایی هستید که قصد فعالیت در بازار آنلاین را دارید، یا یک کسب‌وکار سنتی دارید و در فکر فروش آنلاین هستید، روش‌های گوناگونی برای فروش آنلاین پیش روی شما قرار دارد. در این مطلب تلاش کردیم با بررسی این روش‌ها شما را در انتخاب درست یاری کنیم. روش مناسب شما، بستگی به نوع و گستردگی کسب‌وکارتان دارد. اگر هنوز بین گزینه‌های مختلف شک دارید، پیشنهاد می‌کنیم با ویترین تماس بگیرید تا برای ورود به فضای آنلاین، راهنمای شما باشیم.
از طرف دیگر، آشنایی با شبکه‌های خریدوفروش کالا و خدمات برای فعالیت در اینترنت لازم است. این پلتفرم‌ها در شروع کار به کسب‌وکار کمک می‌کند تا درگیر فرایندهای بازاریابی نشود و با هزینهٔ اندکی به بازار هدف دسترسی یابد. بایا از جدیدترین شبکه‌های خریدوفروش کالا و ارائه خدمات در ایران است که با سروصدای زیاد، راه طولانی خود را شروع کرده است. رقیب جدی آن دیجی‌کالاست و بایا، با جلوگیری از تکرار معایب دیجی‌کالا، می‌تواند بازار فروش آنلاین را به سمت خود متمایل کند. اگر نام آشنای دیجی‌کالا برای شما اهمیت بیشتری دارد، یا از خدمات آن اطمینان بیشتری دارید، می‌تواند گزینه بهتری برای شما باشد. اما اگر صبور و ریسک‌پذیر هستید، یا می‌توانید با مشکلات ناشی از نوپا بودن بایا کنار بیایید، استفاده از بایا در بلندمدت می‌تواند پذیرفتنی باشد. شاید «آمازون ایرانی» بعدی بایا باشد!