سرور مجازی (VPS) چیست؟ آیا به‌درد من می‌خورد؟
یکی از تصمیم‌های مهمی که باید در زمان تأسیس وبسایت یا توسعۀ آن بگیریم، انتخاب نوع میزبان یا هاست برای وبسایت‌مان است. گزینه‌های مختلفی برای انجام این کار وجود دارد؛ از هاست‌های اشتراکی و ابری گرفته تا خرید یک سرور اختصاصی کامل. یکی از گزینه‌هایی که با توجه به ویژگی‌ها و مزیت‌های خود، توانسته این روزها توجه بسیاری از مدیران و صاحبان کسب‌وکار را به سمت خود جلب کند، VPS یا سرور مجازی است.
اگر کنجکاوید که سراغ این نوع سرور بروید، در این نوشته می‌توانید با ویژگی‌ها و کاربردهای آن آشنا شوید و مزایا و معایب آن را بررسی کنید تا ببینید در نهایت انتخاب VPS یا سرور مجازی برای میزبانی و مدیریت وبسایت شما گزینۀ مناسبی است یا خیر؟
سرور مجازی چیست؟
VPS سَرواژه‌ای از Vitual Private Server است و در زبان فارسی سرور مجازی خصوصی معنی می‌دهد که در بیشتر منابع به اختصار از این عبارت به عنوان سرور مجازی نیز یاد می‌کنند. همان‌طور که می‌دانید سرور یک رایانهٔ قدرتمند است که تمام فایل‌ها و اطلاعات مربوط به یک وبسایت را در خود ذخیره دارد. هر زمان که یک نفر در شبکهٔ جهانی اینترنت نام آن وبسایت را وارد می‌کند، اطلاعات مربوط به آن (که در سرور ذخیره شده است) فراخوانی می‌شود و برای کاربر به نمایش در می‌آید.
VPS هم نوعی سرور است که در ساخت آن از تکنیک‌های مجازی‌سازی (Virtualization) استفاده کرده‌اند تا بتوانند یک سرور فیزیکی را به چند سرور مجازی جدا از هم تقسیم کنند و به هر کدام یک سیستم‌عامل جدا اختصاص بدهند.
کار تکنولوژی مجازی‌سازی به این صورت است که با آن می‌توانیم از نسخۀ واقعی یک چیز، یک نسخۀ مجازی بسازیم. سرورهای مجازی از این تکنولوژی کمک می‌گیرند تا یک سخت‌افزار مستقل (سرور فیزیکی) را با استفاده از یک نرم‌افزار، به چند سرور مجازی تبدیل کنند. این کار به ما اجازه می‌دهد روی یک سرور فیزیکی چند سرور جدا از هم داشته باشیم و روی هر سرور جدا بتوانیم یک سیستم‌عامل مستقل، RAM و دیتاهای دیگر سوار کنیم.
در سرور مجازی هیچ منبعی با منبع دیگر تداخل ندارد اما همگی از یک فضای واحد استفاده می‌کنند؛ درست مانند یک مجتمع مسکونی که هر واحدی (یک سرور مجازی) در یک فضای بزرگ (کل مجتمع) قرار دارد و از امکانات آن مجتمع استفاده می‌کند. سرعت و امنیت یک سرور مجازی جدا از سرورهای مجازی دیگر است و هیچ کدام از سرورها نمی‌توانند دخالتی روی سرور دیگر داشته باشد.
انواع سرور مجازی
دسته‌بندی‌های مختلفی برای VPS وجود دارد، به عنوان مثال می‌توان سرور مجازی را بر اساس سیستم‌عامل، مدل مجازی‌سازی، تکنولوژی‌های به کار گرفته شده در آن و موقعیت جغرافیایی دسته‌بندی کرد.
سرور مجازی بر اساس سیستم‌عامل
برای مدیریت سرور یا هاست، سیستم‌عامل‌های مختلفی وجود دارد، اما به طور کلی سه سیستم‌عامل زیر محبوبیت و استفادهٔ بیشتری در مدیریت VPS ها دارند.
سرور مجازی لینوکس
یک گزینه برای مدیریت سرور مجازی، استفاده از سیستم‌عامل لینوکس است. سیستم‌عامل لینوکس برای مدیریت سایت‌هایی که با استفاده از زبان Php نوشته شده است، بیشتر کاربرد دارد. یکی از مزیت‌های استفاده از سیستم‌عامل متن باز لینوکس این است که می‌توانید برنامه‌ها و نرم‌افزارهای زیادی را روی آن نصب کنید.
سرور مجازی ویندوز
برای مدیریت سایت‌هایی که با استفاده از زبان‌های مایکروسافت مانند ASP.NET نوشته شده است، به سرور مجازی ویندوزی نیاز دارید. یکی از مزیت‌های استفاده از سیستم‌عامل ویندوز این است که کار با آن نسبت به کار با VPS لینوکسی راحت‌تر است.
سرور مجازی میکروتیک
میکروتیک (Mikrotik) نام یک شرکت در لتونی است که به خاطر انتشار سیستم‌عامل RoutersOS شهرت پیدا کرده است. این سیستم‌عامل پایهٔ لینوکسی دارد و می‌توان آن را هم روی کامپیوترهای خانگی و هم روی سرور نصب کرد. بیشتر کاربرد سرورهایی که با این سیستم‌عامل کار می‌کنند برای مسیریابی در شبکه‌های کامپیوتری (Routing) است.
سرور مجازی بر اساس موقعیت جغرافیایی
دسته‌بندی دیگری که برای سرورهای مجازی وجود دارد، بر اساس موقعیت جغرافیایی سرور و دیتا سنتر آن‌هاست؛ به عنوان مثال اگر یک سرور در ایران باشد، به آن سرور مجازی ایرانی می‌گوییم.
سرویس‌های مجازی اختصاصی (با منابع کاملا اختصاصی مانند CPU، RAM و ...)، اشتراکی (با منابع سخت‌افزاری اشتراکی) و ابری از دیگر انواع سرورهای مجازی هستند که هر کدام کاربرد خاص خود را دارند.
کاربردهای سرور مجازی
از سرور مجازی می‌توان برای انجام کارها و پروژه‌های مختلف کمک گرفت که در ادامه به معرفی تعدادی از مهم‌ترین و پرکاربردترین آنها می‌پردازیم:
استفاده برای وبسایت
فرض کنید از ترفندهای افزایش ترافیک سایت استفاده کرده‌اید و میزان بازدید از سایت‌تان بالا رفته است و هاست شما دیگر نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای وبسایت شما باشد. در این صورت می‌توانید با کمک سرورهای مجازی خصوصی مشکل خود را حل کنید. هر نوع وبسایتی مانند فروشگاه‌های اینترنتی، آموزشگاه‌های مجازی، سایت‌های اشتراک فایل و ویدیو یا سایت‌های برنامه‌نویسی شده با دسترسی اختصاصی، این امکان را دارند که از سرور مجازی استفاده کنند. سرور مجازی برای آموزشگاه‌های مجازی خوب است که کاربرهایی کمتر از 100 نفر دارند. در غیر این صورت باید از سرور اختصاصی استفاده کنند.
| خدمات یکپارچه‌ای مثل طراحی سایت با ویترین، شما را از خرید سرور و هاست جداگانه بی‌نیاز می‌کند! |
سرویس ایمیل
اگر بخواهیم برای سازمان خود یک ایمیل اختصاصی بسازیم و قصد داریم یک سرور اختصاصی برای این ایمیل‌ها داشته باشیم، VPS انتخاب خوبی برای این کار است.
پایگاه داده
اگر برنامه‌های کاربردی داریم که با بانک‌های اطلاعاتی کار می‌کند و حجم پایگاه دادهٔ بالایی دارد می‌توانیم روی استفاده از سرور مجازی حساب باز کنیم.
سرویس‌های اشتراکی
اگر شرکت یا سازمانی داریم که برای پیشبرد کارهای خود از سرویس و برنامه‌های اشتراکی استفاده می‌کند و شعب مختلف در مکان‌های مختلف و دور از هم دارد می‌توانیم از VPS استفاده کنیم.
توسعه یا تولید نرم‌افزار
اگر یک پروژۀ تولید یا توسعۀ یک نرم‌افزار داریم که نیاز به کار زیادی دارد می‌توانیم برای انجام بهتر و سریع‌تر کارها، از سرور مجازی استفاده کنیم.
فعالیت‌های نظارتی و مدیریتی
اگر مدیری هستیم که باید تعداد زیادی مکان مانند کارخانه، کارگاه، دفتر و غیره را به صورت آنلاین تحت نظر داشته باشیم و آنها را از هر مکانی مدیریت کنیم می‌توانیم از VPS برای انجام این کار کمک بگیریم.
سیستم‌ها و نرم‌افزارهای مدیریتی
چنانچه مدل کاری‌مان به صورتی است که از یک سیستم مدیریت یکپارچه استفاده می‌کنیم، بهترین گزینه برای ما استفاده از سرور مجازی است.
سرویس مدیریت پروژه و کد
اگر تیم‌های جداگانه‌ای برای توسعۀ نرم‌افزارهای‌مان داریم یا با تعدادی برنامه‌نویس به صورت دورکار یا پروژه‌ای کار می‌کنیم، سرور مجازی گزینۀ خوبی برای مدیریت پروژه‌ها و کدها محسوب می‌شود.
مزایای سرور مجازی
در انتخاب سرور مجازی باید دقت به خرج بدهیم، چرا که اگر این انتخاب متناسب با نیازهای‌مان نباشد، تنها خرج اضافه روی دست‌مان گذاشته‌ایم. پس باید به بررسی دقیق مزایا و معایب VPS بپردازیم تا در نهایت مجبور به تغییر نوع سرور نشویم.
- سرور مجازی نسبت به هاست اشتراکی سرعت بیشتری دارد و می‌توان راحت‌تر به آن اطمینان کرد. هاست اشتراکی نوعی سرویس میزبانی است که در آن تمام بخش های سرور مانند هارد، CPU و غیره به صورت مشترک در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. فرق هاست اشتراکی با VPS در این است که در هاست اشتراکی هیچ منبع جداگانه‌ای در اختیار کاربران قرار داده نمی‌شود.
- سرور مجازی هیچ تأثیری از سرورهای مجازی همسایه‌ها نمی‌گیرد. به عنوان مثال، هر اندازه ترافیک سایت سرور همسایه بالا باشد، سرعت سایت ما تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد.
- در سرور مجازی به root سرور دسترسی داریم (یعنی superuser هستیم و اجازهٔ تغییرات در هر سطحی از تنظیمات سرور را داریم) و می‌توانیم سرور را به دلخواه خودمان پیکربندی (Configure) کنیم.
- هیچ‌کدام از سرورهای همسایه نمی‌توانند به دیتابیس‌ها و فایل‌های ما دسترسی داشته باشند و پایگاه دادۀ ما از امنیت کاملی برخوردار است.
- در زمان استفاده از VPS می‌توانیم به راحتی سرورمان را ارتقا بدهیم و هر کدام از بخش‌های سرور مانند RAM، CPU، پهنای باند و فضای ذخیره‌سازی را تا هر اندازه‌ای که لازم داریم بالا ببریم.
- هزینۀ سرور در مقایسه با امکاناتی که برای خرید آن می پردازیم، معقول و مقرون‌به‌صرفه است.
- می‌توانیم نرم‌افزارهای خاصی که روی سرور مجازی وجود دارد را اصلاح کرده یا اینکه نرم‌افزارهای جدیدی روی آن نصب کنیم.
معایب سرور مجازی
در مقابل مزیت‌هایی که VPS دارد، معایبی نیز دارد که در ادامه به تعدادی از آنها اشاره می‌کنیم:
- قیمت سرور مجازی از هاست اشتراکی بیشتر است.
- برای مدیریت این سرور به متخصص یا متخصص‌هایی نیاز داریم که دانش فنی بالایی برای انجام تنظیمات و احیانا عیب‌یابی آن داشته باشند.
- اگر تنظیمات سرور به درستی انجام نشود، این امکان وجود دارد که امنیت آن دچار مشکل شود.
چند نکته برای تصمیم‌گیری نهایی
چند نکته نهایی وجود دارد که خوب است در انتخاب VPS آن را در نظر بگیریم. اینکه از چه شرکتی می‌خواهیم خدمات بگیریم و این شرکت چه سابقه‌ای در انجام این کار دارد. بهتر است شرکتی را انتخاب کنیم که پشتیبانی خوبی دارد و می‌تواند مشکلات به وجود آمده را خیلی سریع برطرف کند. سابقه‌ای که دیتاسنتر از نظر امنیت دارد، از گزینه‌های دیگری است که باید مورد بررسی قرار بگیرد.
اندازهٔ سایت و کسب‌وکارمان هم می‌تواند روی تصمیم‌گیری برای انتخاب سرور و میزبان اثر بگذارد. اگر سایت کوچکی داریم، استفاده از هاست اشتراکی برای پیش بردن کارها گزینۀ بهتری محسوب می‌شود. اما اگر سایت در حال بزرگ شدن است و از طرفی دیگر هنوز به مرحله‌ای نرسیده که از سرور اختصاصی استفاده کند، سرور مجازی بهترین گزینه محسوب می‌شود.
امیدواریم با در نظر گرفتن این موارد، اینکه می‌خواهید چه استفاده‌ای از سرور خود بکنید و چه منابع و امکاناتی نیاز دارید، بتوانید تصمیم بگیرید که آیا سرور مجازی یا VPS به درد کار شما می‌خورد یا خیر.