طراحی واکنش‌گرا چیست؟

در دنیا میلیاردها سایت وجود دارد که هر کدام از آن‌ها برای دیده شدن به صفحات لپ‌تاپ، موبایل، تبلت یا کامپیوترهای رومیزی وابسته هستند. اینکه این سایت‌ها بتوانند در تمام این صفحات به‌خوبی و زیبایی نمایش داده شوند و با مخاطبان خود ارتباط بگیرند، چیزی است که با طراحی سایت درست و طراحی واکنش‌گرا اتفاق می‌افتد. طراحی وب واکنش‌گرا یا ریسپانسیو (Responsive Design) باعث می‌شود مخاطبان تجربهٔ کاربری خوبی از یک سایت داشته باشند.

اهمیت طراحی واکنش‌گرا برای سایت شما چیست؟ تصور کنید کاربر سایت فروشگاهی شما نتواند محصولات را ببیند یا اطلاعات محصولات شما به‌هم‌ریخته باشد. کاربر سایت شما گیج شده و هیچ‌وقت به مشتری تبدیل نمی‌شود! در این مقاله سراغ تعریف طراحی واکنش‌گرا می‌رویم و می‌بینیم این نوع طراحی چطور کار می‌کند و چرا طراحی سایت بدون آن نمی‌تواند برای کسب‌وکارها مفید باشد.

طراحی واکنش‌گرا یا ریسپانسیو چیست؟

به احتمال زیاد این اتفاق برای شما افتاده است که صفحهٔ سایتی را روی موبایل خود باز کنید و ببینید که اجزای سایت به‌طور کامل روی گوشی شما نمایش داده نمی‌شود. برای اینکه بتوانید مطلبی را بخوانید باید مدام زوم کنید و صفحه را چندین بار بالا و پایین کنید تا شاید به آنچه که می‌خواهید برسید. در مقابل سایت‌هایی هستند که وقتی آن‌ها را روی گوشی موبایل خود باز می‌کنید، همه چیز سر جای خود قرار گرفته است؛ دکمه‌ها به‌راحتی قابل دسترس هستند و مطالب به آسانی و با یک اسکرول ساده خوانده می‌شوند.

مثال اولی نمونه‌ای از سایتی است که طراحی واکنش‌گرا ندارد و مثال دوم، آن چیزی است که به آن سایتی با طراحی واکنش‌گرا یا ریسپانسیو می‌گوییم.

می‌دانیم که وسایلی مانند لپ‌تاپ، تبلت، کامپیوترهای رومیزی و گوشی‌های همراه، اندازه‌های مختلفی دارند و در هر رده هم هر کدام از این وسایل با سایزهای متنوعی به بازار عرضه می‌شوند. وقتی می‌گوییم سایتی طراحی وب واکنش‌گرا دارد منظورمان این است که این سایت می‌تواند به اندازه‌های متفاوت صفحه‌های نمایش واکنش نشان دهد، صفحات خود را مطابق با اندازه‌های آن‌ها دربیاورد و تجربهٔ کاربری خوبی برای مخاطبان خود خلق کند.

چرا بدون طراحی واکنش‌گرا سایت خوبی نخواهید داشت؟

با تعریف کلی طراحی واکنش‌گرا یا ریسپاسنیو آشنا شدیم؛ در ادامه می‌خواهیم به این موضوع بپردازیم که چرا طراحی سایت به صورت واکنش‌گرا اهمیت دارد و این نوع طراحی چه مزیت‌هایی ایجاد می‌کند؟

افزایش میزان بازدید

در زمانی نه چندان دور، بسیاری از ما از طریق کامپیوترهای رومیزی یا لپ‌تپ به اینترنت متصل می‌شدیم و کارمان را پیش می‌بردیم؛ اما با گذشت زمان و سلطهٔ گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها بر فضای دیجیتال، بیشتر ما این روزها از طریق این دو وسیله به اینترنت متصل می‌شویم. موضوعی که باعث شده طراحی سایت به‌صورت ریسپانسیو برای موبایل یا تبلت اهمیت زیادی پیدا کند.

هر اندازه طراحی سایت شما با اندازه‌های موبایل و تبلت هماهنگ‌تر باشد و لذت استفاده از سایت را بالاتر ببرد، می‌تواند ترافیک بیشتری را از طریق موبایل و تبلت به سمت خود جذب کند و در نتیجه بخش بزرگ‌تری از مخاطبان را زیر پوشش خود قرار بدهد. خب خیلی واضح است زمانی که افزایش ترافیک سایت به‌دست می‌آید و تعداد ورودی‌ها بیشتر می‌شود، شانس آن سایت برای کسب رتبه‌ای بهتر در صفحهٔ نتایج گوگل بیشتر و بیشتر می‌شود.

بهبود سئو و بالا رفتن رتبه سایت در صفحه نتایج گوگل

گوگل به تجربه‌ای که کاربران از گشتن در یک سایت به‌دست می‌آورند، اهمیت زیادی می‌دهد و از تمام تلاش‌هایی که برای بهبود تجربهٔ کاربر در سایت انجام می‌شود استقبال می‌کند. از آنجایی که طراحی واکنش‌گرای سایت باعث می‌شود تجربهٔ کاربری جذابی برای مخاطبان رقم بخورد، شانس‌آن سایت برای به‌دست آوردن جایگاهی بهتر در صفحهٔ نتایج گوگل افزایش پیدا می‌کند. 

همچنین ریسپاسنیو بودن سایت، یکی از مهم‌ترین اجزای سئوی فنی (Technical SEO) هر سایتی محسوب می‌شود و اجرای خوب آن می‌تواند ورودی‌های بهتر و بیشتری را از گوگل به سمت یک سایت روانه کند. یکی از نقاط قوت سایت ساز ویترین این است که خیالتان را از سئوی فنی سایتتان راحت می‌کند چون برای طراحی آن به جزئیات فنی زیادی توجه شده است.

 به‌طور کلی آن چیزی که در صفحهٔ نتایج موبایل یا تبلت یا دسکتاپ به نمایش در می‌آید با هم متفاوت است و گوگل سعی می‌کند آن نتایجی را در صفحات و رتبه‌های اول نشان بدهد که طراحی ریسپانسیو دارند. پس اگر سایتی می‌خواهید که ورودی‌های خوبی از موبایل یا تبلت بگیرد، نباید طراحی وب واکنش‌گرا را فراموش کنید.

صرفه‌جویی در زمان و هزینه

در گذشته طراحان وبسایت مجبور بودند برای نمایش درست صفحات سایت روی موبایل و لپ‌تاپ، طراحی جداگانه‌ای برای هر کدام از آن‌ها داشته باشند. این روزها اما با کمک طراحی واکنش‌گرا تنها کافی است یک بار کار طراحی سایت انجام و در هزینه‌ها و زمان، صرفه‌جویی شود.

سبقت گرفتن از رقبا

با وجود اهمیت زیادی که طراحی واکنش‌گرا در سئوی سایت و بهبود رتبهٔ آن در صفحهٔ نتایج گوگل دارد، هنوز بسیاری از سایت‌ها به این ویژگی مجهز نشده‌اند. به همین دلیل اگر بتوانید سایتی ریسپاسنیو داشته باشید، به احتمال زیاد می‌توانید از بسیاری از رقیبان خود پیشی بگیرید. به‌زودی زمانی می‌رسد که داشتن سایت واکنش‌گرا نه یک ویژگی اضافه که یک الزام خواهد بود. فعلا که خیلی‌ها در خواب غفلت هستند شما می‌توانید جلو بیفتید!

جلوگیری از ایجاد تولید محتوای تکراری

موتورهای جست‌وجو به‌ویژه گوگل حساسیت زیادی نسبت به محتوای تکراری دارند و جریمه‌های سنگینی برای استفاده از آن برای سایت‌های خاطی در نظر می‌گیرند. زمانی که ربات‌های خزندهٔ گوگل (Crawler) برای فهرست کردن مطالب وارد سایتی می‌شوند، محتوای مورد استفاده در آن را هم مورد بررسی قرار می‌دهند.

حال اگر بخواهیم برای موبایل و صفحهٔ دسکتاپ دو سایت جداگانه طراحی کنیم، به‌طور حتم مجبور می‌شویم برای پر کردن هر دو سایت از محتواهای تکراری استفاده کنیم. چیزی که حتما ربات‌های گوگل متوجه آن می‌شوند و وبسایت را به‌سختی جریمه می‌کنند! رهایی از این جریمه و به‌دست آوردن اعتماد دوبارهٔ گوگل بعد از این اتفاق کار بسیار سختی است و زمان و هزینه زیادی می‌گیرد.

اما اگر سایتی طراحی واکنش‌گرا داشته باشد می‌تواند خیلی ساده از رخ دادن تمام این اتفاق‌ها جلوگیری و اتفاقا به خاطر ریسپانسیو بودن طراحی، امتیازهای مثبتی از سمت گوگل دریافت کند!

بهبود شاخص نرخ تبدیل

نرخ تبدیل (Conversion Rate) یعنی چه تعداد از کاربران سایت شما به مشتری شما (یا مخاطب شما) تبدیل می‌شوند. برای رسیدن به نرخ تبدیل بالا باید زنجیره‌ای از اتفاق‌ها را دنبال کنیم. اگر سایتی طراحی واکنش‌گرا داشته باشد، تجربهٔ کاربری بهتری برای کاربران خود رقم می‌زند. زمانی که کاربران تجربهٔ کاربری خوبی از سایت داشته باشند، حس بهتری از گشت‌وگذار در سایت یا خرید در آن خواهند داشت. این خاطره و تجربهٔ خوب باعث می‌شود شانس کسب‌وکار برای تبدیل این کاربران به خریدار و مشتری واقعی بیشتر شود. زمانی که تعداد کاربران بیشتری به مشتریان و مشتریان وفادار تبدیل می‌شوند، نرخ تبدیل بالاتر می‌رود؛ در نتیجه درآمد نیز در طولانی مدت افزایش پیدا می‌کند. پس چرا روی چیزی که می‌تواند باعث افزایش فروش یک کسب‌وکار شود سرمایه‌گذاری نکنید؟!

نقطهٔ مقابل این ماجرا زمانی است که کاربر تجربهٔ خوبی از سر زدن به یک سایت نداشته باشد و بدون گرفته نتیجهٔ دلخواه خود به سرعت از سایت خارج شود؛ چیزی که در دنیای دیجیتال به آن نرخ پرش (Bounce Rate) می‌گوییم. هر اندازه میزان بانس ریت سایتی بالاتر باشد، نرخ تبدیل نیز متناسب با آن پایین‌تر می‌آید. چیزی که موتورهای جست‌وجو نیز متوجه آن می‌شوند، به آن واکنش منفی نشان می‌دهند و ممکن است با پایین آوردن رتبهٔ سایت در صفحات نتایج آن را جریمه کنند.

افزایش سرعت بارگذاری سایت

وقتی طراحی سایت خود را به‌صورت ریسپانسیو انجام می‌دهید، می‌توانید با کوچک کردن بخش‌های مختلف سایت، چینش مجدد این بخش‌ها یا حذف برخی از قسمت‌های آن‌ها، حجم نسخهٔ موبایل را کمتر کنید. خب قاعدتا حجم کمتر کمک می‌کند سایت شما سریع‌تر بارگذاری شود و در نهایت تجربهٔ کاربری بهتری برای مخاطبان ایجاد کند. از طرف دیگر، هر اندازه سایت شما سریع‌تر بارگذاری شود، در موتورهای جست‌وجو امتیاز بهتری کسب می‌کند و رتبهٔ آن در صفحات نتایج بالاتر می‌رود.

همان‌طور که دیدیم همه‌چیز به تجربهٔ کاربری بهتر برمی‌گردد! فکر می‌کنیم با وجود این دلایل شما را قانع کرده باشیم که باید برای موفقیت بیشتر، یک سایت با طراحی ریسپانسیو داشته باشید و محتوای سایت خود را برای نمایش در فرمت‌ها و قالب‌های مختلف، بهینه‌سازی کنید.

چطور متوجه شویم یک سایت ریسپانسیو است؟

خب تا اینجا از خوبی‌های طراحی واکنش‌گرا گفتیم، حالا بهتر است به سراغ این سؤال برویم که چطور می‌توانیم مطمئن شویم سایتی طراحی واکنش‌گرا دارد؟ برای رسیدن به پاسخ، چند روش وجود دارد:

۱. از طریق مرورگر

شما خیلی راحت می‌توانید به سراغ مرورگرتان بروید و از آنجا ببینید که آیا سایتی واکنش‌گراست یا خیر؟ برای چک کردن این موضوع مراحل زیر را طی کنید.

• مرورگر کروم را باز کنید.
• آدرس وبسایت را تایپ کنیدو وارد آن شوید.
• دکمه‌های Ctrl + Shift + I را هم‌زمان با هم فشار بدهید تا کروم DevTools برای شما باز شود.
• دکمه‌های Ctrl + Shift + M را با هم بگیرید تا وضعیت نوار ابزار شما تغییر کند.
• در قسمت بالای این بخش، قسمتی را می‌بینید که به شما نشان می‌دهد سایت برای فرمت‌های مختلف ریسپانسیو است یا خیر.
• یا اینکه به سادگی با تغییر اندازه مرورگر به حالت موبایل یا تبلت متوجه شیوهٔ نمایش سایت در این اندازه‌ها شوید.

۲. تست موبایل فرندلی گوگل

تست موبایل فرندلی گوگل (Mobile-Friendly Test) می‌تواند به شما نشان دهد سایت شما تا چه اندازه مناسب استفاده در موبایل طراحی شده است. کافی است همین عبارت را گوگل کنید تا در همان صفحهٔ نتایج، آدرس سایت را وارد کرده و نتیجه را از گوگل دریافت کنید.

۳. سایت Am I Responsive

با مراجعه به سایت Am I Responsive می‌توانید ببینید سایت شما در چهار نسخهٔ کامپیوتر، لپ‌تاپ، تبلت و موبایل به چه صورتی به نمایش در می‌آید.

مثال‌هایی از طراحی وب واکنش‌گرا

برای دیدن نمونه کارهایی از طراحی واکنش‌گرا می‌توانید سری به گوشی هوشمند خود بزنید و به سراغ سایت mediaqueri.es بروید. این سایت یک گالری آنلاین است که تصاویری از طراحی‌های واکنش‌گرا را به نمایش می‌گذارد. حالا به سراغ همان سایت‌های نمایش داده شده در این سایت، روی پلتفرم‌هایی مانند تبلت و لپ‌تاپ بروید و ببینید صفحات این سایت‌ها چطور روی این پلتفرم ها تغییر پیدا می‌کند.

پیشنهاد ما؟ واکنش‌گرا باشید!

طراحی واکنش‌گرا یا ریسپانسیو بودن سایت یکی از فاکتورهایی است که در سال‌های اخیر توجه زیادی را هم از سوی موتورهای جست‌وجو و هم از سمت مخاطبان به سوی خود جلب کرده است. البته رعایت این مورد به تنهایی نمی‌تواند باعث موفقیت یک وبسایت در گرفتن ورودی و خلق یک تجربهٔ کاربری خوب شود اما قطعا به‌زودی یک پیش‌نیاز مهم برای طراحی سایت حرفه ای خواهد بود؛ مخصوصا اگر در کنار موارد دیگر مانند محتوای باکیفیت و سئوی خوب و غیره قرار بگیرد.

همان‌طور که در این مقاله گفتیم، ایجاد تجربهٔ بهتر برای کاربر مهم‌ترین دلیل استفاده از طراحی واکنش‌گراست. پس هر زمان به فکر طراحی سایت خود افتادید، ویژگی طراحی واکنش‌گرا یا ریسپانسیو را به هیچ عنوان از یاد نبرید و مطمئن شوید سایتی که می‌سازید (مثل سایت‌های ساخته شده با ویترین) در تمام پلتفرم‌ها به شکل درست و خوب نمایش داده می‌شود.